หนังสือเก่า 13 เล่มที่เราแสนรัก
จากนิตยสารผู้หญิงวันนี้,2545
เออร์เนสต์ เฮมิ่งเวย์ เคยแนะนำเรื่องการเลือกอ่านหนังสือดีๆ เอาไว้ว่า ให้อ่านเฉพาะหนังสือที่ตัวคนเขียนตายไปแล้ว เพื่อจะได้ไม่ต้องตกเป็นเหยื่อของนักวิจารณ์วรรณกรรม ที่มักจะโน้มน้าวให้เราเชื่อหรือไม่เชื่อในความคิดของพวกเขา มากกว่าที่จะปล่อยให้หนังสือเหล่านั้นจะบอกเล่าตัวของมันเองกับนักอ่าน
.....
ขณะที่ "อิตาโล คาลวิโน" นักเขียนชาวคิวบา ที่ไปมีชื่อเสียงในวงการวรรณกรรมอิตาเลี่ยน ก็บอกว่าบรรดาหนังสือคลาสสิคทั้งหลายนั้น มักจะเป็นหนังสือที่ทุกคนชอบพูดว่าเป็นหนังสือที่เคยอ่านซ้ำหลายครั้ง แต่ไม่เคยเลย...ไม่เคยมีใครหรอกจะบอกว่าตัวเอง"กำลังอ่าน" อยู่สักคน
............
ดังนั้น หากจะมีใครสักคนบอกว่า "ฉันกำลังอ่านหนังสือเก่าๆ พวกนี้อยู่นะ" มันก็น่าจะเข้าท่าดี แม้จะไม่มีอะไรมากไปกว่า การหยิบมาอ่านก็เพราะ "อยากอ่าน" แค่นั้น
หนังสือเก่าๆ ที่หยิบมาอ่านอยู่ในช่วงหลายปีมานี้ ก็อาทิ
01
ความใฝ่ฝันแสนงาม,รวมงานกวีนิพนธ์ 2489-2509 ของ จิตร ภูมิศักดิ์
เพิ่งมีโอกาสอ่านหนังสือเล่มนี้เมื่อปีที่แล้วนี่เอง ซึ่งอาจจะเป็นเรื่องดี เพราะถ้าอ่านก่อนหน้านี้ อาจจะอ่านแล้วไม่ชอบ หรือไม่เข้าใจมากเท่านี้ก็ได้ งานเขียนเหล่านี้จิตร ภูมิศักดิ์ เขียนขึ้นก่อนเราจะเกิด แต่อ่านแล้วยังไม่เชยเลย มีทั้งที่เขียนเอง และบทกวีที่แปลมาของ รัสเซีย จีน เวียดนาม อเมริกา นอกจากนี้ ยังมีการแปลบทกวีของละหุ (มูเซอร์) และบทกวีของชนชาติส่วนน้อย เขมร-สุรินทร์เอาไว้ด้วย เรื่องสำนวนภาษานั้นแทบไม่ต้องพูดถึง อ่านแล้วขนลุกทุกที ว่าคิดคำพวกนี้มาได้อย่างไร
..........
02
ศิลปะแขนงที่ 7 / บุญรักษ์ บุญญะเขตมาลา
เขียนบันทึกเอาไว้ที่หน้าแรกของหนังสือ ว่าซื้อหนังสือเล่มนี้เมื่อวันที่ 22 พฤศจิกายน 2534 หลังจากดูหนังเรื่อง "กะโหลกบางตายช้า กะโหลกหนาตายก่อน" ที่โรงหนังสยาม ช่วงนั้นกำลังสนใจศึกษาเรื่องหนังอย่างจริงจัง รวมบทวิจารณ์ภาพยนตร์ของอาจารย์บุญรักษ์ในหนังสือเล่มนี้ ทำให้เราเข้าใจได้อย่างถ่องแท้ว่าการศึกษาเรื่องหนังอย่างจริงจังนั้นมันเป็นอย่างไร และแตกต่างจากการวิจารณ์หนังตามหน้าหนังสือที่เราเคยอ่านอย่างไร ในเล่มนี้อาจารย์เขียนถึงหนังที่เราชอบไว้หลายเรื่อง โดยเฉพาะ Dead Poets Society ซึ่งเป็นหนังที่มีอิทธิพลต่อความคิดและการเลือกของเรามากๆ ในยุคนั้น ถือว่าเป็นการเติมเต็มการดูหนังของเราได้อย่างสมบูรณ์แบบ
............
03
American Verse / Edited by Oscar Williams
รวมบทกวีอเมริกันคัดสรรเฉพาะงานชิ้นเอกของกวีอเมริกันในรอบสามร้อยปี เช่นผลงานของ อีมิลี่ ดิคคินสัน, วอลท์ วิทแมน, วอลเลซ สตีเว่น ,เอซรา พาวด์ ฯลฯ หนังสือเล่มนี้ได้มาจากแผงหนังสือเก่าที่ไหนสักแห่ง มีราคาติดไว้ที่ปกหลังว่าราคา 10 บาท คัดเลือกหลายๆ บทในหนังสือเล่มนี้มาแปล คิดว่าอ่านหรือแปลไปตลอดชีวิตคงไม่หมด
............
04
หอมดอกประดวน / รวมเรื่องสั้นของ 'รงค์ วงษ์สวรรค์ (หนุ่ม)
หนังสือเล่มนี้บอกว่าตีพิมพ์เมื่อปี 2511 ได้มาจากแผงหนังสือเก่าหน้ารามฯ เมื่อปี 2532 ช่วงนั้นกำลังบ้าอ่านงานเขียนของ 'รงค์' เลยวิ่งไล่ตามเก็บขนานใหญ่ ในหนังสือมีบรรยายไว้ว่า เมื่อปี 2510 คึกฤทธิ์ ปราโมช กลับจากชมงานแสดงภาพเขียนงานหนึ่ง มาถึงสำนักงานมองเห็นสีดำกับภู่กันวางทิ้งไว้บนโต๊ะของประยูร จรรยาวงษ์ จึงหยิบขึ้นมา และใช้เวลาไม่นาน ภาพวินาที นู้ด หมายเลข 167 ก็ปรากฏบนผนัง และกลายเป็นภาพปกของ หนังสือเล่มนี้ ในเล่ม เป็นสุดยอดเรื่องสั้นดีที่สุดเล่มหนึ่งของ 'รงค์ วงษ์สวรรค์' โดยเฉพาะ เรื่อง "ผู้หญิงในห้องเลขที่13" เขียนในปี 2499 ก่อนจะมาเขียนเรื่อง "สนิมสร้อย" ในปี 2504
..........
05
เทวนิยาย / ส. พลายน้อย
หนังสือชุดนี้มีสามเล่ม คือสัตว์นิยาย พฤกษนิยาย และ เทวนิยาย เล่มนี้สัตว์นิยายก็เป็นเรื่องสัตว์ในตำนาน ในประวัติศาสตร์ ความเชื่อ ประเพณี ภาษาทั้งหลาย พฤกษนิยายก็เป็นเรื่องพืช เรื่องต้นไม้ดอกไม้
ส่วนเทวนิยายจะเป็นเรื่องเกี่ยวกับเทพเทวดาโดยตรง ชอบหนังสือเล่มนี้ เพราะให้ความรู้เกี่ยวกับเทพปกรณัมในความเชื่อของชาวตะวันออกได้ละเอียดหลากหลายดี ซึ่งเมื่อเราศึกษามันมากเข้า ก็พบว่ามันมีอะไรเชื่อมโยงกับเทพปกรณัมของกรีกอยู่เหมือนกัน
...........
06
Canto General / Pablo Neruda
ใครที่คิดว่าแคนโตคือบทกวีสามบรรทัด มาเจอแคนโต้ของเนรูด้าในเล่มนี้แล้วจะหนาว เพราะแต่ละบทนั้นยาวเหยียดหลายสิบบรรทัด รวมบทกวีแคนโต้ของพาโบล เนรูดาเล่มนี้ ตีพิมพ์ครั้งแรกในปี ค.ศ. 1950 ในเมืองเม็กซิโก ซึ่งถือเป็นฉบับพิเศษ ภาพประกอบเป็นฝีมือของจิตรกรดังแห่งยุคนั้นคือ ดิเอโก ริเวรา และ เดวิด อัลฟาโร ซิเควรอส ในขณะ นั้นเนรูดามีอายุได้ 46 ปี บทกวีในเล่มนี้ เป็นเหมือนบันทึกการเดินทาง ที่สะท้อนถึงชีวิตส่วนตัวและการงานในอดีตของเขาเอง เนรูด้าเป็นคนอ่อนไหวมาก โรแมนติคมาก ดังนั้นตำนานชีวิตของเขาที่บันทึกเอาไว้ในหนังสือเล่มนี้จึงสวยงามแพรวพราว รุ่มรวยจินตนาการเป็นอย่างมาก สองปีที่ผ่านมาแปลบทกวีในเล่มนี้เอาไว้หลายบทเหมือนกัน แต่ยังไม่รู้ว่าจะเอาไปทำอะไร
อ่านไปก็แปลไปด้วยเพราะอยากจะเข้าใจงาน
อยากเข้าใจชีวิตเขามากกว่า
............
07
08
เป็นรวมเรื่องจุกจิกจิปาถะของอาจารย์คึกฤทธิ์ เป็นงานของท่านสองเล่มล่าสุดที่เราหยิบมาอ่าน พอดีเพิ่งได้หนังสือมาหนังสือชุดนี้เป็นการตอบปัญญาที่ผู้อ่านทางบ้านเขียนมาถามบ้าง บางทีก็เป็นบันทึกจากรายการวิทยุที่ท่านจัดอยู่ในสมัยนั้น อ่านแล้วได้ความรู้ ได้อารมณ์ขันดีมาก อย่างมีคนเขียนมาถามว่า ทำไมยุงชอบตอมที่หู ท่านก็ตอบว่าความจริงยุงมันก็ตอมทุกที่นั่นแหละตรงแข้งขามันก็ตอม แต่บังเอิญขามันไม่มีหู เราก็เลยไม่ได้ยิน อ่านแล้วก็ขำดี
............
09
...........
10
ก็เหมือนกับการเรียนประวัติศาสตร์ศิลป์ ผ่านมุมมองความคิดของอาจารย์ น. ณ ปากน้ำ ซึ่งถือว่าเป็นศิลปินและปราชญ์ที่ยิ่งใหญ่คนหนึ่งของไทยเรา หนังสือเล่มนี้เป็นหนังสือที่อ่านได้ไม่มีวันจบ เพราะการจะเข้าใจความงาม หรือสุนทรียศาสตร์อย่างแท้จริงนั้น ท่านก็บอกว่า มันไม่ใช่แค่เรื่องฝีมืออย่างเดียว แต่มันยังต้องอาศัยการฝึกฝน อาศัยประสบการณ์ ต้องรู้มากเห็นมาก ต้องอะไรอีกหลายๆ อย่าง เราจึงจะสามารถสร้างสรรค์บางสิ่งบางอย่างที่มีคุณค่าได้ เป็นหนังสือที่สอนให้เราเข้าใจว่าอะไรดี อะไรงามได้อย่างจะแจ้งมาก
สามารถนำมาประยุกต์ใช้กับชีวิตประจำวันของเราได้ตลอดเวลาเป็นหนังสือที่ต้องเอาติดตัวไปด้วยตลอด ถ้าต้องไปอยู่ที่อื่นนานๆ
..........
11
หนังสือเล่มนี้หยิบตัวละครจากนิยายมาเขียนถึงได้ละเอียดมาก และมีมุมมองที่ดีมาก เราไม่เพียงรู้จักตัวละครและเรื่องราวจากนิยายเหล่านั้นได้ดีขึ้นแล้ว แต่ยังทำให้เราเข้าใจชีวิตได้มากขึ้นด้วย
...........
12
เป็นกวีชาวจีนที่คนจีนชื่นชอบและยกย่องเป็นอย่างมาก ขนาด พาโบล เนรูดา ยังเคยยกย่องว่าเขาเป็น Prince of the Poets สมัย คอมมิวนิสต์ อ้ายชิงถูกโจมตีว่าเป็นพวกขวาจัด มีการสั่งห้ามเผยแพร่บทกวีของอ้ายชิง คือเขียนด้วยถ้อยคำเรียบง่าย ตรงไปตรงมา แต่ว่าลุ่มลึกและสวยงามมาก และสิ่งที่มีค่ามากในหนังสือเล่มนี้ นอกจากบทกวีแล้ว คำนำที่เขียนอธิบายถึงเหตุการณ์ต่างๆ ที่ เกิดขึ้นกับชีวิตของเขา ซึ่งเป็นที่มาของ บทกวีหลายๆ บท ก็ทำให้ขนลุกได้ทุกครั้งที่อ่าน หรือคำอธิบายเกี่ยวกับทัศนะของกวีนิพนธ์ ของเขาก็มีความเป็นตัวของตัวเองมาก อย่างเช่นเรื่องที่ ใครๆ มักจะพูดว่า บทกวีของใครบางคนได้รับความนิยม
เพราะบทกวีนั้นเขียนถึงสิ่งที่อยู่ในหัวใจของคนเรา แต่อ้ายชิงค้านว่า บทกวีถ้าจะได้รับความนิยม นั่นเป็นเพราะบทกวีเหล่านั้นได้พูดความจริง- - ซึ่งเป็นถ้อยคำจากหัวใจของกวีคนนั้นต่างหาก
.........
13 UTOPIA / Thomas More
เซอร์ โธมัส มอร์ เป็นเมืองในฝันที่ผู้คนอยู่ร่วมกันอย่างมีความสุข ไม่ต้องใช้เงิน ไม่มีความจำเป็น ต้องสะสมทรัพย์สมบัติให้มากมาย ทุกคนในสังคมที่ทุกคนทำความดี และมีความสุขในการอยู่ร่วมกัน นี่คือหนังสือที่โรแมนติกชวนฝันที่สุดในโลกแล้ว เป็นหนังสือโบราณที่หยิบมาอ่านเมื่อไหร่ ก็สงสัยอยู่ทุกทีว่า ทุกอย่างในหนังสือมันก็ดูท่าว่าจะเป็นจริงได้ไม่ยากเย็นนัก แต่ทำไมโลกเราจึงเป็นอย่างนั้นไม่ได้สักที
